De twee woorden rouw en verlies zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Rouw is het geheel aan reacties dat op een verlies volgt. Bij verlies rouw je om wat je verloren hebt zoals een dierbare, een ledemaat of een baan. Op andere momenten moeten we ook rouwen om wat er nooit was en er nooit zal zijn. Zoals een miskraam, je hebt iets nooit gedaan, onvruchtbaarheid, je gezondheid of hebt geen succes in je carrière gehad. Rouw is samengevat een (geheel) eigen zoektocht waarbij je probeert weer grip te krijgen op de chaos.
Geen enkel verlies telt zwaarder dan een ander. Het is jouw verlies dat jou treft. Je verlies is groot en verdient je persoonlijke aandacht, zonder vergelijkingen te trekken. Jij bent de enige die de omvang van jouw verlies kan overzien. Niemand zal ooit de betekenis kennen wat het voor jou had en niemand weet hoe diep de schaduw is die over jouw toekomst is geworpen.
Een gecompliceerd verlies is eigenlijk een verlies dat door andere factoren wordt gecompliceerd. Een verlies wordt gecompliceerd als je het niet hebt zien aankomen. Met andere woorden, het verlies kwam als een verrassing voor je.
Je afvragen of je een verlies zult meemaken kan even zwaar voelen als het verlies zelf. Het leven dwingt je soms om in het ongewisse te blijven, niet te weten of je wel of niet een verlies zult ervaren.
Dit is het resultaat van een verlies waarvan mensen het gevoel hebben dat ze sociaal gezien niet het recht hebben hierom te mogen rouwen. Vaak wordt dit niet openlijk getoond of goedgekeurd.
We kunnen alle vijf stadia van verlies (ontkenning, woede, marchanderen, depressie en aanvaarding) doormaken vóór het daadwerkelijke verlies (bijvoorbeeld onze dierbare overlijdt). Deze emoties vooraf wordt anticiperend verdriet genoemd. Het is ook mogelijk dat we alleen maar woede en ontkenning ervaren. De anticipatie kan ons helpen om ons schrap te zetten voor wat komen gaat.
De 5 stadia zijn nooit bedoeld geweest om de gevoelens die we doormaken netjes in een hokje te stoppen. Het zijn reacties op het verlies die je bij veel mensen ziet, maar er bestaat niet één typische reactie op een verlies, net zomin als er één typisch verlies bestaat. Ons verdriet is net zo persoonlijk als ons leven. Ze vormen samen een proces waarin we leren leven met het verlies. Het zijn handvatten, niet iedereen maakt alle stadia door, en niet iedereen doorloopt ze in de beschreven volgorde. Mensen hebben vaak het idee dat de stadia weken of maanden duren. Ze vergeten dan dat de stadia reacties zijn op gevoelens die soms maar uren of zelfs minuten duren. De stadia volgen elkaar niet op in een keurige, overzichtelijke reeks. Het kan zo zijn dat we eerst het ene stadium voelen, dan het andere, en dat we dan weer teruggaan naar het eerste.
Als we in het stadium van ontkenning verkeren, kan onze eerste reactie zijn dat we verlamd zijn van de schrik of wegzinken in een soort verdoving.
Dit eerste stadium van verdriet helpt ons om het verlies te overleven. Ontkenning helpt ons om zelf te bepalen in welk tempo we het verdriet toelaten. Het is een natuurlijke manier (beschermingsmechanisme) om niet méér binnen te laten dan we aankunnen.
Naarmate je de realiteit van het verlies accepteert en je jezelf allerlei vragen gaat stellen, begin je zonder het te beseffen aan het helingsproces.
De meest voorkomende verschijningsvorm van rouw is woede. Woede hoeft niet logisch of terecht te zijn. Het is belangrijk om te beseffen dat de woede naar boven komt als je je eenmaal veilig genoeg voelt om tot je te laten doordringen dat je vermoedelijk wel zult overleven wat nog komen gaat. Vertel iemand (familie, vrienden en/of hulpverlener hoe boos je bent. Schreeuw in een kussen. Zoek manieren om er uiting aan te geven. Alle soorten lichaamsbeweging helpt om je woede naar de oppervlakte te krijgen. Krop je woede niet op. Onderzoek deze liever. Woede betekent dat je vooruitgang boekt, dat je jezelf al die gevoelens toestaat die eerder domweg te beangstigend waren om ze naar boven te laten komen. Het is belangrijk dat je je woede voelt zonder dat je er een oordeel over hebt. Onder de woede zit pijn, jóúw pijn. Hoe meer woede je toelaat, des te meer achterliggende gevoelens je zult ontdekken. Woede is de meest directe emotie, maar als je woede toelaat zul je ook andere (verborgen) gevoelens ontdekken. Wat je vooral zult ontdekken (en voelen) is de pijn van het verlies. De woede zal met de tijd wegebben, de gevoelens van verlies zullen een andere vorm aannemen.
In dit stadium verandert de geest gebeurtenissen uit het verleden aan de hand van veronderstellingen die beginnen met ‘stel dat’ en ‘als’. Na verloop van tijd komt de geest onontkoombaar tot die ene conclusie waarbij de tragische werkelijkheid is dat het (echt) nooit meer zo gaat zijn als dat het was. Marchanderen kan een tussen fase zijn die onze geest de tijd geeft die hij misschien nodig heeft om zich aan de nieuwe omstandigheden aan te passen.
Na het marchanderen verplaatst onze aandacht zich regelrecht naar het heden. Gevoelens van leegte dienen zich aan, en verdriet komt op een dieper niveau ons leven binnen, dieper dan we ooit voor mogelijk hadden gehouden. Dit depressieve stadium voelt alsof het eeuwig zal duren. Het is belangrijk te weten dat zo’n depressie geen teken is van een psychische aandoening. Het is de gepaste reactie op een groot verlies. We trekken ons terug uit het dagelijkse leven, achtergelaten in een mist van intens verdriet, en vragen ons misschien wel af of het nog zin heeft alleen door te gaan.
In de tijd van rouw is een depressie een natuurlijke reactie waarbij ons zenuwstelsel wordt afgesloten om ons te beschermen en ons de tijd te geven ons aan te passen aan iets waarvan we het gevoel hebben dat we het niet aankunnen. De enige uitweg is om de depressie er te laten zijn en er niet mee in gevecht te gaan. Laat hem binnen (te gast) komen en hij zal vertrekken zodra hij zijn werk in het rouwproces heeft gedaan.
Depressiviteit, hoe moeilijk ook om door te maken, bevat elementen die hulp kunnen bieden bij de verwerking van verdriet. In depressieve toestand gaat alles trager en dat stelt ons in staat de balans van het verlies op te maken. Depressiviteit leidt naar een diepere laag in onze ziel en dat zorgt er weer voor dat we ons leven vanaf de basis opnieuw kunnen opbouwen.
Aanvaarding wordt vaak verward met het idee dat je het uiteindelijk oké ben met wat er gebeurd is. Dat is niet het geval. Er wordt aanvaarden van de realiteit dat iets er (fysiek) niet meer is mee bedoeld. En erkennen dat die nieuwe realiteit ook de permanente realiteit is. We leren ermee leven, we móéten ermee leren leven. Aanvaarding vinden kan ook gewoon een kwestie zijn van meer goede dagen hebben dan slechte.
Dit is de fase waarin het uiteindelijke helen begint en we beginnen met onze aanpassing.Wat er bij helen eigenlijk gebeurt is dat je herinneringen naar boven haalt en de boel gaat herschikken.
Wil je persoonlijk advies over onze diensten of opleidingen?
Je gegevens zijn veilig bij ons!
Postbus 192
3850 AD Ermelo
